Το mobbing στην εργασία είναι μια πραγματικότητα που δυστυχώς όλοι έχουμε συναντήσει, είτε ως μάρτυρες είτε μέσα από ιστορίες φίλων. Ιστορίες τοξικότητας, μισανθρωπίας, διάκρισης μέσα από τον χώρο που ως ενήλικες περνάμε το περισσότερο χρόνο της καθημερινότητάς μας.
Δε μπορώ να εξηγήσω το γιατί, αλλά αυτές οι καταστάσεις ανέκαθεν με έλκυαν. Ήθελα να μάθω περισσότερα για τη συνθήκη, τη κατάσταση και κυρίως τον θύτη. Ακόμα και σήμερα, θέλω να μπορέσω να μπω στο πετσί αυτού του οποιουδήποτε ατόμου και να νιώσω πως νιώθει το ίδιο πριν, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά οποιοδήποτε τέτοιο αρνητικό συμβάν.
Έχει συγκεκριμένο όνομα, και όχι, δεν είναι το bullying. Το bullying στο χώρο εργασίας ονομάζεται mobbing, και είναι μια μορφή bullying, όμως με κάποιες ιδιαιτερότητες.
Τι είναι το mobbing;
Δεν μιλάμε απλά για μια κακή κουβέντα ή μια ένταση της στιγμής που μπορεί να λυθεί με έναν καφέ και έναν διάλογο. Το mobbing στην εργασία είναι κάτι πιο βαθύ, πιο συστηματικό και, θα τολμήσω να πω, πιο επικίνδυνο.
Το mobbing είναι η επαναλαμβανόμενη παρενόχληση που δέχεται ένα άτομο στον χώρο εργασίας από συναδέλφους. Είτε αυτοί είναι προϊστάμενοι, είτε υφιστάμενοι, είτε απλά συνάδελφοι.
Δεν είναι μόνο το “σε πειράζω λίγο για πλάκα”.
Είναι τα:
- σε στοχοποιώ
- σε απομονώνω
- υπονομεύω τη δουλειά σου
- σε κάνω να αμφισβητείς τον εαυτό σου
Είναι το σταδιακό και ύπουλο γκρέμισμα της αυτοεκτίμησης και της επαγγελματικής σου ταυτότητας.
Το ιδιαίτερο με το mobbing είναι πως δεν έχει πάντα κραυγαλέες εκδηλώσεις. Συχνά είναι σιωπηλό, κρυμμένο πίσω από ψεύτικα χαμόγελα.
“Έλα τώρα, μην το παίρνεις προσωπικά”. Όμως ο άνθρωπος που το βιώνει ξέρει. Το νιώθει στο στομάχι του κάθε πρωί πριν πάει στη δουλειά.
Γιατί κάποιος να κάνει mobbing;
Θα ήταν πολύ ωραίο να μπορούσαμε να θέσουμε αυτό το ερώτημα στα άτομα που διαπράττουν mobbing και να λάβουμε μια ειλικρινή απάντηση. Όμως αυτό δεν πρόκειται να γίνει, γιατί προϋποθέτει τα άτομα αυτά να έχουν το γνώθι σαυτόν και να είναι σε θέση να κάνουν ενδελεχή ενδοσκόπηση του γιατί παίρνουν τις αποφάσεις που παίρνουν. Να είναι σε θέση να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν και να παραδεχτούν ότι δεν έχουν πάντα δίκιο. Καθώς γράφω αυτό δε μπορώ παρά να σκεφτώ τους μονολόγους και τις εκατέρωθεν εκτοξεύσεις κατηγοριών στο ελληνικό κοινοβούλιο, αν και εκεί είναι άλλη περίπτωση.
Οπότε, για να επιστρέψω στο θέμα του mobbing στην εργασία, την απάντηση στο γιατί, τη δίνουμε εμείς οι ίδιοι. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε γιατί συμβαίνει, ώστε να μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε κατάλληλα.
Για να μπορέσουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα, θα πρέπει να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τη ψυχοσύνθεση ενός τέτοιου ατόμου.
Το άτομο που κάνει mobbing μπορεί να αντλεί δύναμη από το να βλέπει τον άλλον να υποφέρει. Είναι σαν να χρειάζεται να “φουσκώσει” τον εαυτό του μέσα από την ψυχική καταρράκωση του άλλου. Άλλες φορές, η συμπεριφορά αυτή είναι προϊόν ζήλιας. Ίσως ο στόχος να ξεχωρίζει με τις ικανότητες, τον χαρακτήρα ή την αποδοχή που έχει από τους υπόλοιπους. Και τότε, η λύση που βρίσκει ο θύτης δεν είναι να εξελίξει τον εαυτό του, αλλά να κατεβάσει τον άλλον στο δικό του επίπεδο.
Υπάρχει επίσης η διάσταση της κουλτούρας. Σε περιβάλλοντα όπου η τοξικότητα έχει γίνει κανονικότητα, το mobbing στην εργασία συχνά λειτουργεί σαν αλυσίδα. Κάποιος που υπήρξε θύμα μπορεί να γίνει στη συνέχεια θύτης, αναπαράγοντας το ίδιο μοτίβο πάνω σε άλλους, γιατί έτσι έμαθε ότι λειτουργεί το σύστημα.
Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι ο θύτης του mobbing δεν είναι πάντα ο κακός με την κλασική έννοια. Μπορεί να είναι ένας ανασφαλής συνάδελφος, ένας προϊστάμενος που δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί την εξουσία, ή ακόμα και ένας άνθρωπος που δεν έχει συνείδηση του πόσο βαριά είναι η συμπεριφορά του. Το αποτέλεσμα, όμως, είναι το ίδιο: ένας άνθρωπος συνθλίβεται μέσα σε έναν χώρο που θα έπρεπε να τον αναπτύσσει.
Αν και το φαινόμενο φαίνεται να έχει ανοδική τάση (δε πρόκειται να είμαστε ποτέ mobbing-free), την ίδια ανοδική τάση έχει και η ευαισθητοποίηση σχετικά με αυτό καθώς και οι τρόποι αντιμετώπισης.
Αν υπάρχει κάτι στο οποίο πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη μνεία στο κλείσιμο είναι το νερό και το οξυγόνο που τρέφουν το mobbing στην εργασία. Η σιωπή και η ανοχή. Μην επιτρέπεις να πάρει διαστάσεις, ακόμα και αν είσαι “απλά” μάρτυρας και όχι θύμα.
Για περισσότερες πληροφορίες ή υποστήριξη, επισκέψου το No Mobbing at Work Greece.
