Η Μαρία κάποτε έμενε ως αργά στη δουλειά, εως ότου να είναι όλα στην εντέλεια. Όχι λόγω κάποιου καταπιεστικού εργοδότη, αλλά επειδή η ίδια το ήθελε. Τώρα όμως η ιστορία είναι τελείως διαφορετική. Η Μαρία κλείνει τον υπολογιστή στις 5 ακριβώς. Όχι από τεμπελιά, αλλά από αυτοάμυνα.
Τι συνέβη;
Τα δεδομένα δεν αφήνουν αμφιβολίες. Σύμφωνα με τη Gallup State of the Global Workplace Report 2025, μόλις το 21% των εργαζομένων παγκοσμίως δηλώνουν ότι είναι “engaged”, δηλαδή έντονα δεσμευμένοι, αφοσιωμένοι και συνδεδεμένοι με τη δουλειά τους. Το ποσοστό αυτό σημειώνει πτώση από το 23% το 2023.
Παράλληλα, περίπου το 62% των εργαζομένων δηλώνουν ότι δεν είναι engaged (δηλαδή απλώς κάνουν τη δουλειά τους), ενώ ένα μικρότερο αλλά κρίσιμο ποσοστό (~15-17%) είναι ενεργά disengaged, δηλαδή μπορούν να λειτουργούν εντός της εταιρείας αλλά με αποστασιοποίηση ή και αρνητική διάθεση.
Η οικονομική διάσταση είναι επίσης εντυπωσιακή: το disengagement κόστισε στην παγκόσμια οικονομία περίπου $438 δισεκατομμύρια δολάρια σε χαμένη παραγωγικότητα το 2024.
Στην Ευρώπη τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα: σε ορισμένες μετρήσεις μόλις το 13 % των εργαζομένων δηλώνουν ότι αισθάνονται πραγματικά συνδεδεμένοι και κινητοποιημένοι. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η ιστορία της Μαρίας δεν είναι εξαίρεση.
Οι πολλαπλές ρίζες της αποσύνδεσης
Όταν ο εργαζόμενος επενδύει συναισθηματικά, αλλά δεν βλέπει απόδοση, ούτε αποδοχή, ούτε μεταβολή, ούτε νόημα, τότε το “νοιάζομαι” μετατρέπεται σε “περιμένω” και τελικά σε “παύω να ενδιαφέρομαι”. Το σύστημα, ή η κουλτούρα του οργανισμού, δεν ανταποκρίνεται.
Το εργασιακό περιβάλλον δεν λειτουργεί μεμονωμένα από το ευρύτερο οικονομικό πλαίσιο. Οι τιμές ανεβαίνουν, ο πληθωρισμός δυναμώνει, η αγοραστική δύναμη των μισθών μειώνεται. Για παράδειγμα, στην Ε.Ε. οι πραγματικοί μισθοί (real wages) σημείωσαν πτώση ~0,8% το δεύτερο τρίμηνο του 2023 σε σύγκριση με το ίδιο τρίμηνο του 2022.
Το μήνυμα που παίρνει ο εργαζόμενος είναι: “δίνω περισσότερα, λαμβάνω λιγότερα, ή τουλάχιστον όχι όσα χρειάζομαι”.
Στον πιο πρακτικό τομέα, αν το επιπλέον για τη Μαρία δεν μεταφράζεται σε καλύτερη ζωή, καλύτερη ποιότητα, ασφάλεια, προοπτική, τότε ο λόγος να νοιάζεται εξασθενεί.
Η κρίση του engagement δεν ξεκινά από την “κόπωση” των εργαζομένων, αλλά από την κούραση των ίδιων των ηγετών. Τα δεδομένα δείχνουν ότι η συμμετοχή των managers στη δουλειά μειώθηκε αισθητά τα τελευταία χρόνια, και αυτό έχει αλυσιδωτή επίδραση. Όταν ένας ηγέτης αποσυνδέεται, η ομάδα το αισθάνεται. Το 70 % της ομαδικής δέσμευσης εξαρτάται άμεσα από τον τρόπο που ο manager νοηματοδοτεί (ή δεν νοηματοδοτεί) τη δουλειά.
Η έρευνα έχει δείξει πως η αίσθηση σκοπού των ηγετών είναι “μεταδοτική”. Όταν ένας leader πιστεύει ότι αυτό που κάνει έχει σημασία και το εκφράζει μέσα από οραματική ηγεσία, οι άνθρωποί του αντλούν από αυτό το νόημα. Νιώθουν ότι συνεισφέρουν σε κάτι μεγαλύτερο, ότι η προσπάθειά τους μετρά. Όταν όμως εκείνος χάνει τον δικό του προσανατολισμό, η αποσύνδεση ξεκινά από την κορυφή και κατεβαίνει σιωπηλά μέχρι τη βάση.
Πολλοί σήμερα περιμένουν ότι η εργασία, πέρα από μισθό, θα τους δώσει νόημα, ανάπτυξη, ταυτότητα. Όταν όμως η εργασία περιορίζεται σε “εκπλήρωση καθηκόντων” χωρίς αίσθηση προόδου, η αποσύνδεση είναι φυσική. Και με το κόστος ζωής να ανεβαίνει, η άμεση ανταπόδοση πως “η δουλειά θα με πάει μπροστά” χάνει την ισχύ της.
Προς μια νέα πραγματικότητα εργασίας
Η ιστορία της Μαρίας τελειώνει, αλλά δεν κλείνει. Κλείνει τον υπολογιστή στις 5 όχι επειδή δεν νοιάζεται, αλλά επειδή ξεμάκρυνε από το σύστημα που δεν την νοιάστηκε πίσω.
Αν θέλουμε να αντιστρέψουμε αυτήν την τάση:
- Πρέπει να ξαναδώσουμε νόημα και ανταπόδοση στην εργασία.
- Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η ζωή έξω από τη δουλειά επηρεάζει τη δέσμευση μέσα στη δουλειά.
- Πρέπει η αύξηση των αποδοχών, των εμπειριών, της προοπτικής όχι να γίνεται υπόσχεση, αλλά να είναι πραγματικότητα.
Δεν αρκεί να λέμε “ενεργοποίησε τους ανθρώπους”, πρέπει να τους δείξουμε πως η εργασία και η ζωή μπορούν να συναντηθούν. Όταν η Μαρία βλέπει ότι ο κόπος της δεν μεταφράζεται σε καλύτερη ζωή, τότε η απόσταση μεγαλώνει.
Δεν πρόκειται μόνο για το “να ενδιαφέρομαι” στη δουλειά, πρόκειται για το “να πιστεύω ότι αυτό που κάνω αξίζει” και ότι “η ζωή μου βελτιώνεται”. Όταν χάνονται αυτές οι δύο συνθήκες, η Μαρία, και χιλιάδες άλλοι, παύουν να νοιάζονται.
