Τι είναι το χιούμορ;
Αν και η επιστημονική κοινότητα δεν έχει καταλήξει σε έναν κοινά αποδεκτό ορισμό για το χιούμορ, σε γενικές γραμμές έχει χαρακτηριστεί ως διάθεση, ταλέντο, ιδιοσυγκρασιακό χαρακτηριστικό, αρετή ή μηχανισμός άμυνας. Μπορεί να εμφανιστεί είτε στον γραπτό είτε στον προφορικό λόγο και προκαλεί ευθυμία, κωμικότητα και διασκέδαση. Παράλληλα, έχει βρεθεί πως το χιούμορ μπορεί να ενισχύσει την ευζωία και την ψυχική υγεία των ανθρώπων που το χρησιμοποιούν.
Το χιούμορ είναι κυρίως ένα κοινωνικό φαινόμενο, καθώς το χρησιμοποιούμε περισσότερο όταν βρισκόμαστε με άλλους παρά όταν είμαστε μόνοι. Κι αυτή είναι η κοινωνική διάστασή του. Μπορεί να γελάσουμε και μόνοι όταν π.χ. βλέπουμε μια κωμική σειρά, ωστόσο η συγκεκριμένη περίσταση δεν είναι πράγματι κοινωνική καθώς δεν αλληλεπιδρούμε με άλλους. Ωστόσο, μπορεί να προκύψει σε πολλές άλλες καταστάσεις π.χ. μεταξύ φίλων, συναδέλφων ή ακόμα και άγνωστων ανθρώπων που βίωσαν μια κοινή αστεία στιγμή στο δρόμο.
Είδη χιούμορ
Το χιούμορ δεν αποτελεί μια απλή μονοδιάστατη έννοια, αντιθέτως περιλαμβάνει πολλούς τύπους ανάλογα και με το αντικείμενό του:
- Συνεργατικό χιούμορ (affiliative humor): περιλαμβάνει αστείες (προσωπικές) ιστορίες, οι οποίες σκοπό έχουν να ενισχύσουν τη σύνδεση και τη κοινωνική αλληλεπίδραση. Το χιούμορ αυτό βοηθά στην ενίσχυση των κοινωνικών σχέσεων και την αποφυγή εντάσεων. Π.χ. “Παιδιά, αν συνεχίσουμε να δουλεύουμε τόσο σκληρά, θα χρειαστούμε κρεβάτια στο γραφείο!!”. Αυτό το σχόλιο δημιουργεί μια ανάλαφρη ατμόσφαιρα και ενισχύει το ομαδικό πνεύμα.
- Αυτοενισχυτικό χιούμορ (self-enhancing humor): περιλαμβάνει τη χρήση χιούμορ ακόμα και σε δύσκολες καταστάσεις με σκοπό την ενίσχυση αντί της κατάρρευσης, την αντιμετώπιση του στρες και τη διατήρηση θετικής στάσης. Π.χ. “Εντάξει, η παρουσίαση πήγε στραβά, αλλά τουλάχιστον έχουμε μια καλή ιστορία να λέμε για το πώς δεν πρέπει να κάνουμε μια παρουσίαση στο μέλλον!”. Αυτό βοηθά να διατηρηθεί μια θετική στάση σε μια αγχωτική κατάσταση.
- Επιθετικό χιούμορ (aggressive humor): περιλαμβάνει τη χρήση αστείων που μπορούν να ταπεινώσουν τους άλλους συχνά με σκοπό τη χειραγώγησή τους. Με αυτόν τον τρόπο συχνά αυτός που χρησιμοποιεί επιθετικό χιούμορ νιώθει καλύτερα εις βάρος των άλλων. Π.χ. “Ωραία προσπάθεια, αλλά νομίζω ότι ακόμα και η γιαγιά μου θα μπορούσε να το κάνει καλύτερα”. Αυτό το σχόλιο υποτιμά τον άλλον για να κάνει τον ομιλητή να νιώσει ανώτερος.
- Αυτοσαρκαστικό χιούμορ (self-defeating humor): χρησιμοποιείται από ανθρώπους που συχνά υποτιμούν τον εαυτό τους με χιουμοριστικό τρόπο. Αν χρησιμοποιηθεί σωστά μπορεί να κάνει τα άτομα που το χρησιμοποιούν να φαίνονται πιο προσιτά, ωστόσο η υπερβολική χρήση του μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία μιας κακής εικόνας για τα άτομα αυτά. Π.χ. “Μάλλον δεν θα έπρεπε να με αφήσετε να οργανώσω τη συνάντηση, ξέχασα να στείλω το link σε όλους!“. Αυτό μπορεί να κάνει τον ομιλητή να φαίνεται πιο προσιτός, αλλά αν γίνεται συχνά, μπορεί να μειώσει την αξιοπιστία του.
Το χιούμορ στο χώρο εργασίας
Το χιούμορ στο χώρο εργασίας περιλαμβάνει οποιαδήποτε αλληλεπίδραση, κατάσταση ή και χρήση οπτικοακουστικού υλικού που μπορεί να προκαλέσει γέλιο ή ευθυμία. Μπορεί να εκφραστεί μέσα από σχόλια ή αστεία π.χ. στο διάλειμμα, να ενσωματωθεί σε μια παρουσίαση ή ακόμα και να εμφανιστεί ως ένα GIF σε ένα email.
Είναι σημαντικό το χιούμορ να χρησιμοποιείται με επαγγελματισμό και σεβασμό, ώστε όλοι οι εργαζόμενοι να νιώθουν εκτίμηση. Συγκεκριμένα, απαιτείται προσοχή στο πώς χρησιμοποιείται το χιούμορ σε κάθε άνθρωπο, καθώς δεν το εκλαμβάνουν όλοι με τον ίδιο τρόπο, ούτε οι σχέσεις μας με όλους τους συναδέλφους είναι ίδιες ώστε να επιτρέπουν τη χρήση του με τον ίδιο τρόπο σε κάθε κατάσταση. Όταν χρησιμοποιείται σωστά, το χιούμορ μπορεί να κάνει την εργασία πιο ευχάριστη, να μειώσει το άγχος και να αυξήσει την παραγωγικότητα.
Τα οφέλη της χρήσης χιούμορ στο χώρο εργασίας
Το χιούμορ και το επακόλουθο γέλιο, λοιπόν, έχουν σημαντικά βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οφέλη, όχι μόνο στην προσωπική αλλά και στην επαγγελματική ζωή. Επομένως, η σωστή χρήση χιούμορ στο χώρο εργασίας μπορεί να έχει τα παρακάτω οφέλη:
- Το χιούμορ δημιουργεί μια πιο ανάλαφρη και ευχάριστη ατμόσφαιρα, η οποία βελτιώνει τη διάθεση.
- Το χιούμορ μπορεί να αποφορτίσει την ένταση και να οδηγήσει σε πιο ευχάριστες συνθήκες εργασίας.
- Το γέλιο λειτουργεί ως φυσικό αγχολυτικό, βοηθώντας τους εργαζόμενους να διαχειριστούν καλύτερα τις πιέσεις της δουλειάς.
- Το χιούμορ διευκολύνει τη δημιουργία σχέσεων και ενισχύει την επικοινωνία μεταξύ συναδέλφων.
- Οι εργαζόμενοι αισθάνονται πιο συνδεδεμένοι με την ομάδα και τον οργανισμό τους, κι έτσι καλλιεργείται το αίσθημα του “ανήκειν”.
- Οι ηγέτες που χρησιμοποιούν χιούμορ θεωρούνται πιο προσιτοί και αποτελεσματικοί.
- Οι ηγέτες μπορούν να χρησιμοποιούν το χιούμορ για να θέσουν τα όρια του τι είναι αποδεκτό στον χώρο εργασίας, δημιουργώντας μια ισορροπημένη και ευχάριστη κουλτούρα.
- Οι εργαζόμενοι αισθάνονται πιο άνετα να εκφραστούν και να συμμετάσχουν ενεργά.
- Ένα φιλικό και χιουμοριστικό ύφος στα email μπορεί να ενθαρρύνει τους παραλήπτες να τα διαβάσουν μέχρι τέλους, ενώ παράλληλα ενισχύει τη σύνδεση μεταξύ διαφορετικών τμημάτων ή ομάδων.
- Ένα αστείο ή μια χιουμοριστική φράση σε μια παρουσίαση μπορεί να την κάνει πιο αξέχαστη, βοηθώντας τους εργαζομένους να θυμούνται σημαντικά σημεία.
- Το χιούμορ μπορεί να κάνει τις διαπραγματεύσεις πιο χαλαρές και να βοηθήσει τους άλλους να δουν νέες πληροφορίες θετικά, διευκολύνοντας την λήψη αποφάσεων.
- Το χιούμορ μπορεί να δημιουργήσει μια χαλαρή ατμόσφαιρα ακόμα και κατά τη διάρκεια συνεντεύξεων, βοηθώντας τους υποψηφίους να νιώσουν άνετα αλλά και να κατανοήσουν την κουλτούρα της εταιρείας και να δείξουν με ποιον τρόπο ταιριάζουν σε αυτήν.
Παγίδες στη χρήση χιούμορ στο χώρο εργασίας
Παρά το οφέλη που μπορεί να επιφέρει το χιούμορ στο χώρο εργασίας, η υπερβολική ή ακατάλληλη χρήση του, συχνά οδηγεί σε δυσμενή αποτελέσματα υποσκάπτοντας με τον τρόπο αυτό, και τις θετικές συνέπειές του. Προσοχή, λοιπόν, χρειάζεται στις παρακάτω παγίδες στις οποίες κανείς μπορεί να πέσει:
Ακατάλληλο χιούμορ
Το χιούμορ που δεν λαμβάνει υπόψη το πλαίσιο, την κουλτούρα ή τις αξίες του ακροατηρίου μπορεί να προσβάλει ή να προκαλέσει παρεξηγήσεις. Για παράδειγμα, αστεία που βασίζονται σε πολιτισμικές διαφορές ή προσωπικά χαρακτηριστικά μπορεί να δημιουργήσουν εντάσεις και να βλάψουν τη συνοχή της ομάδας.
Ακατάλληλη χρήση του σε σοβαρές καταστάσεις
Το χιούμορ μπορεί να θεωρηθεί ακατάλληλο σε σοβαρές ή κρίσιμες καταστάσεις, όπως κατά τη διάρκεια δύσκολων συζητήσεων ή κρίσεων. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μπορεί να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη και την επαγγελματική εικόνα του ατόμου.
Υπερβολική χρήση χιούμορ
Η υπερβολική χρήση χιούμορ μπορεί να αποσπάσει την προσοχή από σοβαρά θέματα ή να μειώσει τον επαγγελματισμό ενός ατόμου. Ειδικά σε καταστάσεις που απαιτούν σοβαρότητα, το χιούμορ μπορεί να θεωρηθεί ακατάλληλο ή να υπονομεύσει την αξιοπιστία του ομιλητή.
Πολιτισμικές και κοινωνικές διαφορές
Το χιούμορ είναι συμφραζόμενο και επηρεάζεται από πολιτισμικές και κοινωνικές διαφορές. Ένα αστείο που είναι αποδεκτό σε μια κουλτούρα μπορεί να θεωρηθεί προσβλητικό σε μια άλλη. Η έλλειψη ευαισθησίας σε αυτές τις διαφορές μπορεί να οδηγήσει σε παρεξηγήσεις και συγκρούσεις.
Ηγέτες
Συχνά το χιούμορ μπορεί να χρησιμοποιείται διαφορετικά από ηγέτες και άτομα ανώτερα ιεραρχικά. Αυτό σημαίνει, ότι πολλές φορές το χρησιμοποιούν με έναν πιο επιθετικό ή υποτιμητικό τρόπο, φέρνοντας σε δύσκολη θέση τους εργαζόμενους, και φυσικά εκμηδενίζοντας τα οφέλη που αυτό μπορεί να επιφέρει.
Διαφορετικά είδη χιούμορ
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, υπάρχουν πολλά και διαφορετικά είδη χιούμορ, με διαφορετικό κάθε φορά αντικείμενο και σκοπό. Πέρα από το επιθετικό χιούμορ που συνήθως σκοπό έχει να βλάψει κάποιον, και οι υπόλοιποι τύποι χιούμορ μπορεί να λειτουργήσουν αρνητικά σε κάποιες στιγμές. Για παράδειγμα, το αυτοσαρκαστικό χιούμορ μπορεί αρχικά να δημιουργεί ένα ανάλαφρο και φιλικό κλίμα, ωστόσο η υπερβολική του χρήση μπορεί να δημιουργήσει αρνητική εικόνα για το άτομο που το χρησιμοποιεί.
Επομένως, το κατά πόσο η χρήση χιούμορ είναι λειτουργική εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Αρχικά, είναι σημαντική η χρήση του με συνειδητότητα και ενσυναίσθηση ώστε τα άτομα να μπορούν να κατανοούν πότε και πως μπορούν να το χρησιμοποιήσουν χωρίς να ξεπεράσουν τα όρια. Ακόμα, η υπερβολική αυτοπεποίθηση σχετικά με την ικανότητα κάποιου να είναι αστείος μπορεί να οδηγήσει σε αδέξιες ή προσβλητικές στιγμές καθώς έτσι ίσως χάνεται η ενσυναίσθηση και το χιούμορ δεν προσαρμόζεται κατάλληλα. Παράλληλα, το άτομο που χρησιμοποιεί χιούμορ πρέπει να φροντίζει να μην υποτιμά όχι μόνο τους άλλους αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό. Όλα αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε απώλεια εμπιστοσύνης προς κάποια πρόσωπα, και αίσθηση ανασφάλειας.
Πως μπορεί να ενσωματωθεί λειτουργικά το χιούμορ στο χώρο εργασίας
Αντιμετώπιση καθημερινών δυσκολιών με χιούμορ
Κάθε μέρα σε όλους μας μπορεί να προκύψει κάτι απρόσμενο το οποίο νιώθουμε ότι μας χαλάει τα σχέδια και εμποδίζει την πρόοδο μας. Οι αρνητικές όμως σκέψεις και ο μηρυκασμός γύρω από το περιστατικό αυτό, όχι απλά δεν βοηθούν, αλλά κάνουν ακόμα χειρότερη την κατάσταση και υπονομεύουν την πρόοδο μας.
Για παράδειγμα, φανταστείτε ότι η ομάδα σας πρόκειται να κάνει μια σημαντική παρουσίαση, αλλά ξαφνικά ο υπολογιστής που χρησιμοποιείτε χαλάει. Αντί να επικρατήσει πανικός ή απογοήτευση, ο υπεύθυνος της ομάδας μπορεί να χρησιμοποιήσει το χιούμορ για να αποφορτίσει την κατάσταση, λέγοντας κάτι όπως: “Εντάξει, ο υπολογιστής μάλλον αποφάσισε να πάρει ρεπό σήμερα! Ας του δώσουμε λίγο χρόνο να ξεκουραστεί και ας βρούμε μια εναλλακτική λύση.”
Μοιραστείτε αστεία βίντεο, φωτογραφίες ή memes
Μπορείτε να μοιραστείτε με τους συναδέλφους σας αστείο περιεχόμενο που βρίσκετε στο διαδίκτυο, όπως memes, αρκεί να είναι κατάλληλα και όχι υπερβολικά.
Για παράδειγμα, αν η ομάδα σας βρίσκεται σε μια περίοδο έντονης πίεσης λόγω προθεσμιών, μπορείτε να στείλετε ένα meme που δείχνει έναν άνθρωπο χαμένο ανάμεσα στα διάφορα πρότζεκτ, με τη λεζάντα: “Όταν η προθεσμία πλησιάζει, αλλά εσύ προσπαθείς να δείχνεις ήρεμος!”
Μοιραστείτε μια αστεία ιστορία
Μια προσωπική, αστεία ιστορία, την οποία θα επικοινωνήσετε στο διάλειμμα, μπορεί να βοηθήσει τους συναδέλφους σας να σας γνωρίσουν καλύτερα.
Για παράδειγμα μπορείτε να πείτε: “Θυμάστε που είχα πει ότι θα ξεκινήσω γυμναστήριο; Λοιπόν, πήγα χθες και κατάφερα να πιαστώ προσπαθώντας να σηκώσω ένα βαράκι που ήταν μικρότερο από το μπουκάλι με το νερό. Μάλλον θα μείνω στο περπάτημα για λίγο καιρό!”. Αυτό δείχνει ότι είστε προσιτοί και δεν φοβάστε να γελάσετε με τον εαυτό σας.
Χρησιμοποιήστε το χιούμορ για να επιλύσετε συγκρούσεις
Σε περιπτώσεις διαφωνιών, το χιούμορ μπορεί να μειώσει την ένταση και να βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος.
Για παράδειγμα, αν δύο συνάδελφοι διαφωνούν για μια ιδέα, μπορείτε να πείτε: “Εντάξει, παιδιά, αν συνεχίσουμε έτσι, θα χρειαστούμε διαιτητή. Ας κάνουμε ένα διάλειμμα αλλιώς βλέπω να έρχεται η κόκκινη κάρτα”. Αυτό μπορεί να προκαλέσει γέλιο, να μειώσει την ένταση και να βοηθήσει τους συναδέλφους να δουν τη διαφωνία με πιο χαλαρή διάθεση, διευκολύνοντας τη συνεργασία.
Συμπερασματικά
Το χιούμορ είναι ένα ισχυρό εργαλείο που, όταν χρησιμοποιείται σωστά, μπορεί να ενισχύσει την επικοινωνία, τη συνεργασία και τη συνολική ευημερία στον χώρο εργασίας. Τα οφέλη του είναι πολλαπλά, από τη μείωση του άγχους και την ενίσχυση της ομαδικότητας, μέχρι τη δημιουργία μιας πιο ευχάριστης και παραγωγικής ατμόσφαιρας. Ωστόσο, απαιτείται προσοχή, ενσυναίσθηση και αυτογνωσία για να αποφευχθούν οι παγίδες που μπορεί να υπονομεύσουν τις θετικές του επιδράσεις.
Το χιούμορ δεν είναι απλώς μια δεξιότητα, αλλά μια τέχνη που απαιτεί κατανόηση του πλαισίου, των συνομιλητών και της κατάστασης. Ας μην ξεχνάμε ότι το γέλιο δεν είναι μόνο μια αντίδραση, αλλά και μια γέφυρα που μας φέρνει πιο κοντά, τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο.
